Pemerolehan Bahasa Kanak-kanak

Pemerolehan Bahasa Kanak-kanak Berusia Dua Tahun Dan Empat Tahun:
Satu Tinjauan

1.0 Pengenalan
Sebagaimana diketahui umum, pertumbuhan bahasa kanak-kanak meliputi tiga komponen iaitu sintaksis, fonologi dan semantik.Walau begitu, perbahasan mengenainya selalu dipisah-pisahkan untuk memudahkan pemahamannya. Peringkat fonologi pula lebih kepada pengeluaran bunyi bahasa yang bermakna kepada kanakkanak. Dengan berinteraksi dengan kedua ibu bapanya melalui bunyi-bunyi tertentu dan membabel, seseorang bayi itu sebenarnya sudah mula mencipta bahasa untuk berkomunikasi pada usia akhir satu tahun (Mei-Yu 2000). Manakala peringkat semantik pula ialah peringkat di mana kanak-kanak mula memahami maksud ayat ujarannya atau ayat-ayat yang diterimanya.

Pertumbuhan sintaksis bermula pada waktu seseorang kanak-kanak mulai menerbitkan ayat-ayat yang terdiri daripada dua kata atau lebih. Pada umumnya kanak-kanak mulai menggabungkan dua kata pada umur menjelang dua tahun. Pada permulaan usia dua tahun, perkataan pertama bagi kanak-kanak akan muncul. Peringkat ini dipanggil peringkat “holofrasa” kerana perkataan yang dikeluarkan oleh kanak-kanak biasanya terdiri daripada satu atau dua patah perkataan mudah dalam satu masa. Bagi mereka ujaran satu perkataan tersebut seolah-olah mewakili makna keseluruhan ayat yang lengkap (Shaffer 1999).
Mengikut Barret (1985) pada kebiasaannya pada tahap ini kanak-kanak lambat menghasilkan perkataan. Tetapi apabila mereka memperoleh lebih daripada sepuluh patah perkataan, kanak-kanak tersebut mula menambah perkataan baru dengan kadar yang cepat atau dipanggil “ledakan perbendaharaan kata” (vocabulary spurt). Pada usia dua tahun kanak-kanak mula menggabungkan perkataan untuk menghasilkan ayat (Bukatko & Daehler 1995).

Perkataan pertama kanak-kanak biasanya sangat berbeza daripada sebutan perkataan orang dewasa, dan perkataan-perkataan awal tersebut kebanyakannya kerap kali tidak jelas dan hanya terhad kepada nama-nama objek, orang atau perkara-perkara tertentu sahaja (Bukatko & Daehler 1995).
Mengikut Berk (2000) ayat-ayat awal kanak-kanak mempunyai perkataan-perkataan asas seperti yang digunakan dalam telegram, iaitu hanya menggunakan kata nama dan kata kerja dengan mengabaikan kata fungsi, kata penentu, kata gantinama diri, kata gantinama penunjuk dan kata kerja bantu. Meskipun ayat pertama kanak-kanak tidak mempunyai tatabahasa sebagaimana pertuturan orang dewasa, tetapi mereka jauh lebih banyak menggabungkan rangkaian perkataan biasa.
Mengikut Braine (1976) ujaran mereka mempunyai struktur ayat yang tersendiri iaitu terdiri daripada beberapa perkataan yang digelar “kata paksi” yang digunakan dalam posisi tetap, dan digabungkan dengan perkataan yang jarang digunakan yang dirujuk sebagai “kata bebas” dan mudah digantikan dengan perkataan-perkataan lain.

a) Latar belakang kajian tentang pemerolehan bahasa

Kajian tentang bahasa kanak-kanak telah dibuat sejak lebih daripada empat puluh tahun yang lalu, bermula dengan kajian Chomsky, melalui bukunya Syntatic Structure (1957). Selepas itu diikuti oleh banyak kajian lain seperti Brown (1965), Langaker (1968), Burling (1970), MacNeil (1970), Slobin (1971), Fishman (1970) dan lain-lain.
Kajian-kajian tersebut meliputi pelbagai aspek yang mempengaruhi pemerolehan dan perkembangan bahasa kanak-kanak termasuklah pengaruh persekitaran. Di negara kita, kajian tentang pemerolehan bahasa juga telah lama dibuat. Kajian-kajian tersebut lebih bersifat umum, tidak spesifik sebagaimana yang telah dibuat di barat. Antara kajian yang telah tersebut ialah Mangantar Simanjuntak (1983), sebelum itu pada tahun 1963 Atan Long telah membuat kajian tentang perbendaharaan kata bahasa Melayu kanak-kanak prasekolah. Selain itu ada juga kajian lain seperti Mangantar Simanjuntak (1987), Zulkifley Hamid (1990), Abdul Rashid Ali (1992) dan Puteri Roslina Abdul Wahid (1999). Perbezaan yang ketara dalam kajiannya ialah bayi-bayi yang diamatinya tidak pernah melalui peringkat penyempitan erti kata sebagai yang biasa dilaporkan dalam pemerolehan semantik bahasa lain. Kajian-kajian juga dibuat oleh ahli-ahli psikolinguistik tempatan yang terkemudian juga masih bermirip kepada kajian-kajian yang terdahulu. Mangantar (1990) dalam kajiannya tentang pertumbuhan bahasa Melayu oleh bayi Melayu mendapati kajiannya sama seperti yang diperolehi oleh Clark (1973; 1977) dalam teorinya yang disebut hipotesis ciri semantik.






b) Objektif Kajian
Antara objektif utama kajian ini adalah:
a) memerhati dan melaporkan penghasilan bahasa kanak-kanak yang berusia lebih daripada setahun dari segi penerimaan (receptive).
b) memerhati dan melaporkan penghasilan bahasa kanak-kanak yang berusia lebih daripada setahun dari segi pengeluaran (productive).

c) Definisi operasioanal
Kajian ini merupakan satu kajian kes tentang pemerolehan bahasa kanak-kanak dari aspek ‘penerimaan’ dan ‘pengeluaran’. Di mana “penerimaan’ dan ‘pengeluaran’ adalah dua ciri penting dalam medium bahasa lisan. Kajian tentang penguasaan bahasa kanak-kanak ini berpusat kepada penguasaan tatabahasa rumus ayat yang dikatakan tidak sama dengan sistem orang dewasa.



d) Skop Kajian
Skop kajian dalam kajian ini ialah seorang kanak-kanak lelaki yang dirujuk sebagai Muhamad Amjad (MA) berusia dua tahun dan abangnya Muhammad Haziq (MH) berusia 4 tahun. Kedua-duanya berketurunan Melayu dan bertutur dalam bahasa Melayu dialek Terengganu sebagai bahasa ibundanya. Muhammad Haziq terlalu suka menonton rancangan kartun. Oleh itu banyak bahasa dan dialet hariannya menggunakan bahasa Melayu betul tetapi sebutannya banyak dipengaruhi bahasa rancangan kartun. Mungkin pengaruh rancangan kartun kesukaannya.

2. Kaedah Pungutan Data
Pungutan data yang digunakan dalam kajian ini ialah kaedah pemerhatian dengan menggunakan rakaman pertuturan. Proses pengukuran berlaku dalam tiga situasi iaitu situasi pertama rakaman pertuturan MA dan abangnya MH sewaktu mereka menonton televisyen.Rancangan kesukaan dua beradik ini iaitu ‘Tom and Jerry”. Situasi kedua pula berlaku semasa bermanja dan bermain dengan bapanya (AA). Dan situasi ketiga berlaku semasa waktu mereka berdua leka bermain sambil membelek buku. Kaedah pengukuran yang digunakan adalah berasaskan ‘mengenal gambar’ (picture identification). Mengikut Bryen & Gallagher (1991) strategi ini digunakan dengan meluas sebagai ujian yang standard untuk menguji kefahaman kanak-kanak kecil.

3. Persembahan dapatan kajian dan perbincangan
Ujaran yang diperoleh melalui rakaman diberi transkripsi dalam ejaan fonemik dalam bentuk ortografik. Semua ayat yang ditutur semasa dialog dikategorikan ke dalam dua bahagian iaitu ayat yang difahami (receptive) dan kedua, ayat-ayat yang dihasilkan melalui ujaran yang dikeluarkan (productive). Ayat tersebut bolehlah dianalisis dari segi bentuk dan masalah pemahaman. Fungsi bahasa pada peringkat kanakkanak lebih penting daripada sistemnya, analisis ini lebih berpusat kepada maksud yang hendak disampaikan oleh SF dengan melihat kepelbagaian cara yang digunakan (Dale 1970; Halliday 1975), umpamanya dengan memerhatikan tekanan suara dan hubungan makna (semantic relation) dan susunan kata (word order) yang hadir dalam ayat-ayat yang telah dituturkan oleh mereka. Kebanyakan perkataan yang telah dituturkan oleh MA dan MH sangat dipengaruhi oleh rancangan kartun kerana mereka berdua sangat suka menonton rancangan kartun.

3.1 Ayat-ayat Bentuk Pengeluaran (Productive)
Ayat-ayat (dalam bentuk ujaran) jenis pengeluaran (produktif) ialah ayat-ayat yang diujarkan oleh MH dan diterima oleh orang lain. Pertamanya ialah ciri-ciri ayat. Keduanya masalah memahami ayat-ayat yang pelbagai itu. Kanak-kanak belajar dengan bertahap-tahap melalui interaksi sosial yang disebut oleh Hymes (1971) sebagai “kebolehan komunikatif (communicative competence) (Cazden 1972). Daripada ayat-ayat ujaran MH yang dikumpulkan didapati MH berada pada Fasa Peralihan. Pada dasarnya, banyak ayat yang dikeluarkan terdiri daripada pola satu kata, dua kata dan tiga kata ataupun lebih. Unsur-unsur bahasa matetik iaitu bahasa untuk belajar didapati dominan pada MH seperti menggunakan bahasa untuk memberi nama (naming), menyatakan tujuan atau hasrat dan bahasa yang digunakan untuk mengagak-agak sesuatu makna atau keadaan. Dalam contoh 1, MH menggunakan bahasanya (bahasa kartun) untuk memberikan nama atau menyebut benda-benda, sama ada dengan menggunakan pengalaman hidup dunianya ataupun dengan mengagak-agak. MH juga banyak meniru bahasa yang sering didengar dan dituturkan dalam rancangan kartun kegemarannya.


Contoh 2 dan 3 menunjukkan bahasa MH yang menggunakan pernyataan. Dia lebih banyak bertanya untuk mendapatkan maklumat . Pernyataan bertujuan atau hasratnya yang khusus ditujukan kepada orang lain yang rapat dengannya. Pemahaman hanya berlaku setelah dia mendapat maklumat yang dikehendaki.

Dalam contoh seterusnya MH dan MA menggunakan bahasa proto (protolanguage) yang biasa digunakan oleh kanak-kanak pada perkembangan bahasa fasa pertama antara 13 hingga 18 bulan (Halliday 1975; Painter 1988). MA menggunakan bunyi-bunyi yang mengandungi makna yang berkait rapat dengan sesuatu benda atau perkara, iaitu “Auuu……aummm…eeee” yang merujuk kepada bunyi harimau yang selalu didengar dalam rancangan televisyen.. Manakala dalam Contoh 3 subjek kajian (MA dan MH menggunakan ayat-ayat dengan tiga pola iaitu kata tunggal, dua kata dan tiga kata. Kebanyakan pola ayat yang dituturkan di atas dapat dilihat dalam contoh-contoh di Lampiran 4.

Seterusnya dalam contoh jelas mampu membentuk ayat selapis yang bercirikan ayat Tanya yang biasa digunakan dalam tatabahasa pertuturan orang dewasa. Ayat-ayat tersebut menyamai sistem linguistik orang dewasa yang imaginatif. MH telah berjaya mengaitkan pengalamannya dalam ayat berkenaan kerana MH selalu melihat harimau didalam rancangan kartun kegemarannya. Contohnya rancangan ‘Animal Machanical” dan “Tom and Jerry” Begitu juga dengan pengetahuannya tentang ‘lori’ yang pada kebiasaan kanakkanak seusianya hanya mengeneralisasikan sebagai ‘kereta’ sahaja. Pengalaman MH yang seringkali melihat ‘lori’ di jalan raya dan di sekitar kawasan rumahnya. Ini dibantu lagi dengan permainan lori yang selalu dimainkan dengan adik beradiknya yang lain. Ingatan terhadap lori itu begitu kukuh.

Selain melihat struktur, fungsi dan kelas kata, ayat-ayat (ujaran) bahasa kanak-kanak juga dapat difahami melalui tekanan suara (stress) ataupun nada suara kanak-kanak tersebut. Nada suara dapat menentukan sama ada sesuatu ayat itu bermakna “ideational” atau “interpersonal”. Ayat “Abah enyok apa? (Abah tengok apa?)” menunjukkan MA ingin tahu dan memerlukan jawapan daripada orang yang berinteraksi dengannya. Adakalanya MH mengeluarkan ujaran yang memberikan makna hairan . Perbualan dan pertuturan mereka nampaknya sudah mula berubah daripada bentuk instrumen dan regulatory kepada bentuk yang lebih pragmatik (Halliday 1975) iaitu antara ideational dan interpersonal.
Dengan perkataan lain, bahasa pertuturan sudah mula berubah daripada bentuk matetik kepada bahasa orang dewasa. Dalam contoh-contoh di bawah pula, menunjukkan ujaran MH menggunakan ayat-ayat yang lebih bermakna dan mempunyai ciri-ciri linguistik orang dewasa yang terdiri daripada makna semantik, tatabahasa leksikal dan fonologi.Secara ringkasnya, ciri-ciri dan masalah pemahaman ayat-ayat produktif SF didapati pada tahap usia 2 tahun, MA sudah mula berada pada tahap transisi. Pada tahap ini proses pembelajaran bahasa mula berlaku. Pengaruh sesuatu bahasa mula nampak jelas.

Perubahan ayat-ayat yang diucapkan oleh SF menunjukkan kanak-kanak ini sudah mula meninggalkan bahasa matetik atau ‘holofrasa’. Dapatan kajian ini seakan menyamai kajian yang telah dilakukan Halliday (1975) terhadap anaknya Nigel. inamun demikian bahasa yang digunakan oleh SF masih bercampur-aduk antara ayat yang berbentuk telegrafik dan ayat-ayat yang pragmatik seperti yang diperhatikan melalui ayat-ayat yang diujarnya dalam kajian ini.

Berdasarkan dua set rakaman pertuturan (Lampiran 1 dan Lampiran 2) dalam kajian ini, pengiraan Min Panjang Ujaran (MLU) bagi MA dan abangnya MH telah dibuat berdasarkan Brown’s Stages of Development. MLU merupakan satu indeks yang telah diperkenalkan oleh Brown (1973) bagi mengukur perkembangan atau penguasaan bahasa kanak-kanak secara am. Mengikut Bryen & Galagher (1991) mengukur ujaran kanak-kanak dan orang dewasa dengan menggunakan MLU merupakan pendekatan yang heuristik. MLU boleh dikira dengan membahagikan jumlah morfem dengan jumlah ujaran.

Kajian ini menunjukkan MLU bagi kedua-dua set rakaman pertuturan MH adalah hampir sama iaitu 3.12 bagi Set 1 dan 3.10 bagi Set 2. Ini bermakna MA berada pada tahap atau Fasa III berdasarkan Brown’s Stages of Development. Ini bermakna MH sudah berada pada peringkat peralihan ke arah penggunaan bahasa orang dewasa. Keadaan ini berbeza dengan rakannya MH yang hanya mempunyai MLU 2.39 walaupun MH berusia lebih tinggi berbanding MA. MH yang lebih dewasa dari MA juga mempengaruh bahasa MA. Ini kerana si adik lebih banyak meniru perlakuan dan perkataan yang dituturkan oleh abangnya.

Berdasarkan semasa pemerhatian pengkaji, MA dan MH banyak didedahkan kepada persekitaran oleh kedua-dua ibu bapanya disebabkan oleh komitmen tugas mereka seharian. Ini mungkin kerana mereka berdua sering dibawa ke mana-mana dan selalu berjumpa dengan sesuatu yang baharu. Contohnya lori yang sering dilihat semasa di jalanraya dan lori permainannya. Lori juga sering kali dilihat di dalam rancangan televisyen dan gambar-gambar.
Dalam konteks ini Brown (1973) menyatakan sekiranya dua orang kanak-kanak berada pada peringkat atau nilai MLU yang sama serta dalam lingkungan umur yang sama pula, maka besar kemungkinan kanak-kanak tersebut akan menunjukkan pola-pola penggunaan morfem yang sama, daripada kanak-kanak lain yang berada pada peringkat dan nilai MLU yang sama tetapi umur yang berbeza.

3.2 Ayat-ayat Bentuk Penerimaan

Tumpuan utama analisis ialah tentang persoalan “Apakah bentuk-bentuk ayat reseptif yang difaham dan apakah masalah pemahaman yang dihadapi oleh kanak-kanak?”. Ayat-ayat yang menjadi contoh dalam analisis ini ialah ayat yang diambil daripada beberapa dialog dalam rakaman perbualan SF. Ayat-ayat (dalam bentuk ujaran) jenis penerimaan atau reseptif ialah ayat-ayat yang diterima dan difahami oleh SF apabila diujarkan oleh penutur lain.Ciri pertama ayat-ayat bentuk reseptif yang mudah difahami bergantung pada bahasa dalam dialog yang digunakan oleh penyampai yang berinteraksi dengan seseorang kanak-kanak.

Ayat-ayat sering dituturkan dan didengar oleh kanak-kanak mudah difahami biasanya terdiri daripada dialog yang digunakan oleh ‘ibu’ atau orang yang terdekat dengan mereka, iaitu bentuk pertuturan yang disederhanakan sebagai input bahasa yang didengar oleh kanak-kanak. Bahasa pertuturan begini terdiri daripada penggunaan ayat yang pendek. Perkataan-perkataan yang merujuk kepada makna yang konkrit dan tidak menggunakan imbuhan. Ayat-ayat ringkas dan mudah disebut.

Mengikut Messer (1983), pada kebiasaannya pertuturan orang dewasa terhadap kanak-kanak mempunyai ujaran yang pendek berbanding pertuturan sesama orang dewasa, sama ada ukuran dari aspek morfem (Drach 1969), atau bilangan perkataan (Philips 1973; Longhurst & Stepanich 1975).

Dalam kajian ringkas ini, MH didapati mudah untuk memahami ayat-ayat yang menggunakan intonasi yang menunjukkan fungsi tertentu dengan dibantu oleh isyarat atau visual. Banyak perbendaharaan kata baru dipelajari setiap hari. Perbendaharaan kata yang baharu didengar ini selalunya didapati dari rancangan kartun yang ditonton. Di sini ditegaskan bahawa pengaruh televisyen sangat berkesan untuk mempengaruhi bahasa dan perbendaharaan kata MH. Sementara adiknya MA lebih banyak belajar daripada abangnya MH. MA lebih cepat faham kalau ransangan gambar-gambar dan objek digunakan ketika menyoal dan berkomunikasi..

Ayat-ayat yang digunakan oleh MA,MH dan AA (bapanya) adalah bercirikan ‘motherese’ sesuai dengan situasi, mood dan fungsi soalan yang dikemukakan oleh AA dan dijawab oleh MA dan MH, begitu juga sebaliknya. Mengikut Asmah (1986) salah satu dorongan bagi manusia untuk menggunakan bahasa ialah memberi nama atau jenama “label” kepada apa yang dilihat di sekitarnya. Orang dewasa apabila melihat sesuatu yang belum dikenalinya, akan terus bertanya “Itu apa?”. Benda yang sudah ada nama atau “label” itu akan tinggal dalam daya ingatan seseorang jauh lebih lama berbanding benda yang belum diberi nama, sungguhpun pemberian nama itu adalah sewenang-wenang.

Kajian ini menunjukkan bahawa kanak-kanak dapat menjawab dengan betul apabila disokong dengan gambar objek tetapi ada kalanya juga cuba menggunakan groping (menekaneka) bagi visual yang tidak dikenalinya. Ini kerana objek yang dilihat tersebut tiada dalam pengalaman atau pengetahuannya. Bukti ini menggambarkan bahawa kanak-kanak mempelajari bahasa daripada pelbagai sumber yang terdapat dalam persekitaran mereka (Juriah Long 1993).

4. Rumusan dan cadangan
Sebagai rumusan umum daripada kajian ringkas ini didapati bahawa , kanak-kanak kecil berusia dua tahun dan empat tahun sangat mudah untuk memahami bahasa dan mempelajari sesuatu perbendaharaan yang baharu. Kanak-kanak kecil sebegini dapat memahami ayat-ayat yang didengarnya kerana ayat-ayat itu mempunyai ciri-ciri bahasa matetik dan holofrastik. Contohnya di sini pengaruh rancangan televisyen (cerita kartun) didapati sangat mempengaruhi bahasa setiap kanak-kanat tersebut. Selain itu juga minat terhadap sesuatu ransangan juga didapati mempengaruhi pemerolehan bahasa terhadap kanak-kanak. Contoh di sini mudah sahaja. Kanak-kanak yang dikaji sangat berminat dengan rancangan kartun. Oleh itu pengaruh bahasa dan watak kartun sangat jelas. Rancang kartun telah berjaya mempengaruh proses pembelajaran bahasa kanak-kanak yang dikaji. Setiap kanak-kanak faham jika mendengar ayat-ayat yang mudah atau ringkas (ayat telegrafik) dengan merujuk kepada benda, situasi dan pengalaman yang konkrit yang menunjukkan sudah mula melangkah ke peringkat bahasa transisi, iaitu mula menguasai ciri-ciri bahasa orang dewasa. Sementara bagi adiknya yang berusia dia tahun pula, banyak ujarannya didapati tidak dapat difahami maknanya. Berdasarkan MLU yang diperolehi dalam pertuturannya, MA masih lagi berada pada tahap II iaitu tahap penggunaan satu atau dua patah perkataan (telegrafik).
Apa yang jelas di sini kita melihat ada perbezaan di antara pemerolehan bahasa dengan pengwujudan bahasa. Ternyata kedua-dua kanak-kanak ini sudah menjalani proses pemerolehan bahasa secara penerimaan (reception) selama lebih daripada dua tahun. Semua kanakkanak mengalami proses penerimaan sejak mereka lahir, dan setelah itu mereka mewujudkannya, iaitu sesudah berumur kira-kira 1 ½ tahun.
Mengikut Asmah (1986) peraturan bahasa bukanlah satu hal yang mudah dikuasai. Bayangkan sahaja jumlah bunyi dan peraturan bagi mewujudkan rentetan bunyi hingga menjadi suku kata dan seterusnya kata. Di samping itu terdapat pula peraturan nahu yang sangat rumit. Semuanya ini harus dihayati oleh kanak-kanak, sungguhpun tidak sekali gus. Ada peraturan yang timbul lebih dahulu dari yang lain, dan ada pula yang sangat lambat munculnya.

Mengikut Whitney (1998) apabila seseorang kanak-kanak itu semakin meningkat usianya, kapasiti penerbitan bahasa juga akan bertambah, dan semakin mudah untuk diuji tahap kefahamannya sebagaimana juga yang dihadapi oleh psikolinguist terhadap orang dewasa. Dalam kes seperti ini, eksperimen boleh dilaksanakan dengan mengambilkira respon pertuturan kanak-kanak untuk menilai tahap pemahamannya.

Bagi kanak-kanak Melayu, kata-kata awal yang timbul ialah kata isi atau kata sari (content words). Kata isi atau kata sari ini biasanya terdiri daripada kata yang merujuk kepada alam sekelilingnya. Di sini pengaruh ibu bapa dan persekitaran sangat penting dalam setiap kanak-kanak itu mempelajari bahasa dan perbendaharaan kata. Setiap perkataan yang didengar oleh setiap kanak-kanak itu akan diperhati dan disimpan oleh setiap kanakk-kanak tersebut. Perkataan baru ini akan digunakan oleh kanak-kanak itu apabila sampai waktunya. Waktu itulah kita akan terkejut dengan tahap kebolehan bahasa kanak-kanak tersebut.







5. Kesimpulan
Hasil yang diperolehi daripada kajian ringkas ini membuktikan bahawa aspek ransangan dan rakan sebaya memainkan peranan dalam penguasaan bahasa dan pembentukan ayat-ayat setiap kanak-kanak dalam kemahiran berbahasa. Penguasaan setiap kemahiran dalam pembentukan ayat-ayat ringkas merupakan satu daripada dua perkara penting dalam menguasai sistem bahasa selain morfologi. Ini juga dikenali sebagai lexicogrammar.

Penguasaan ayat juga tidak dapat dipisahkan daripada penguasaan fonologi dan semantik sesuatu bahasa. Pada kesimpulannya kajian ini mendapati analisis ujaran menunjukkan tahap pemerolehan bahasa kanak-kanak sangat dipengaruhi oleh pesekitaran dan ransangan yang membina. Contohnya ransangan rancangan kartun kegemaran dan ransangan buku bergambar Mula Mewarna.
Daya ingatan setiap kanak-kanak juga berbeza mengikut perkembangan otak kanak-kanak.
Kanak-kanak kecil seusia dua tahun lebih banyak menggunakan ayat-ayat satu kata dan dua kata, manakala ayat-ayat tiga kata ke atas kurang digunakan. Manakala kanak –kanak yang lebih berusia pula lebih berkembang tahap kebolehan berbahasanya. Ini selari dengan usia mereka. Oleh itu rangsangan yang berbeza juga perlu untuk menolong mempercepatkan perkembangan bahasa kanak-kanak tersebut. Selain itu kana-kanak yang berusia empat tahun telah cuba menggunakan ayat yang berubah-ubah mengikut situasi dan keadaan bergantung pada fungsi yang hendak disampaikannya. Ayat-ayat itu terdiri daripada ayat satu kata, dua kata, tiga kata dan lebih daripada empat kata. Selain itu juga, ia sudah mula menggunakan ayat tanya ataupun ayat berbentuk pertanyaan. Ini menolong menambahkan perbedaharaan kata setiap kanak-kanak. Peringkat seterusnya ini ialah peringkat transisi ke arah penggunaan bahasa orang dewasa. Walau bagaimanapun, kanak-kanak kecil masih lagi terikat dengan bahasa matetik dan telegrafik dan lebih mudah memahami ayat-ayat yang didengarnya jika terdapat di dalamnya ciri-ciri penyederhanaan dan motherese.

Oleh itu bolehlah dikatakan bahawa pemerolehan dan perkembangan bahasa kanak-kanak itu berlaku kepada setiap kanak-kanak. Kita hanya perlu membantu dengan sedikit ransangan yang bagus dan positif. Perkembangan bahasa kanak-kanak juga berlaku seiring dengan tahap usia dan perkembangan minda setiap kanak-kanak.